Alton Towers – wording en verwording van een pleasureground

Auteur: Hetty Wilming
Foto’s  : Laurens Wilming

Een van de top-attracties van Engeland staat in Staffordshire: Alton Towers. Voor de lieve som van 46 pond p.p. kun je je een dag lang vermaken in de meest spectaculaire achtbanen, roller coasters en alle andere denkbare draaiende, kronkelende en snelle constructies. Er is ook rustiger vertier in de vorm van een kabelbaan, 3-en 4D films, een SeaLife experience en live shows. Wil je helemaal tot rust komen dan is een picknick in Alton Towers Gardens aan te bevelen. Het landhuis, dat de naam The Towers heeft te danken aan de vele torentjes, is onbedoeld een van de gevaarlijkste attracties.

Zelf hebben we huis noch attracties noch park gezien. In 2010 waren we in de buurt van Alton en dachten een bezoek te gaan brengen aan de tuin. Verder dan de parkeerplaats van het pretpark kwamen we niet. De parkeerwachter was onvermurwbaar: parkeren 10 pond en dan nog 38 pond (!) p.p. voor het parkbezoek, een reductieticket voor alleen het landschapspark bestaat niet. Nu wilde het toeval dat in het najaar van 2010 mijn in Engeland werkende en wonende broer Laurens het jaarlijkse bedrijfsuitje had in, jawel, Alton Towers. Gewapend met een fototoestel heeft hij voor ons verslag gedaan van het landschapspark, en we schrokken van de beelden. Alle geld lijkt geïnvesteerd te worden in het moderne themapark, de originele negentiende-eeuwse elementen van vermaak, zeg maar gerust follies, kwijnen weg. Om maar te zwijgen over het landhuis.

Het landhuis

Al in de vijftiende eeuw is Alton in bezit van de Earls of Shrewsbury. Eerst was het een jachtgebied met een bescheiden lodge. Begin negentiende eeuw, als het landgoed in handen komt van de vijftiende graaf, Charles Talbot, wordt de lodge verbouwd tot een stately home. Het huis krijgt een long gallery, een banqueting hall en een eigen kapel. In deze tijd staat het landgoed bekend als Alton Abbey. Na de dood van Charles gaat het landgoed over op zijn neef John Talbot, de zestiende graaf van Shrewsbury. Het is deze John die verantwoordelijk is voor het huis met de vele torens. In 1836 huurt hij niemand minder dan Augustus Pugin (1812 – 1852, bekend van Westminster Palace) in, die het huis verder uit- en verbouwt in neogotische stijl. De volgende eigenaren voeren geen veranderingen meer door aan het huis.

Het landhuis Alton Towers

In deze kapel wordt een raam gerestaureerd

De echtscheiding in 1896 van de twintigste graaf, weer een Charles, is het begin van het einde. Hij gaat elders wonen, de gravin blijft achter op het landgoed maar heeft, en krijgt, geen middelen om het te onderhouden. Toch blijft zij er, ook na de dood van Charles, wonen tot 1923. In het daarop volgende jaar worden huis en grond verkocht aan een consortium lokale zakenlieden. De roerende goederen worden verkocht, het interieur gestript van alles wat maar geld oplevert (hout en lood onder andere) en het huis wordt gesloten. Tuinen en park blijven open voor publiek, een paar ruimtes van het huis zijn omgebouwd tot café en toiletruimte.
Van 1939 tot 1951 is het huis in handen van het Ministerie van Defensie en worden er officieren opgeleid.
In de jaren vijftig worden tuinen en park weer opengesteld voor publiek. Evenals in de vooroorlogse jaren zijn delen van het huis omgebouwd tot facilitaire ruimtes.
Daar is feitelijk tot op heden niets aan veranderd. Misschien hebben andere ruimtes nu een facilitaire functie, maar het merendeel van het huis is een lege huls. Als we de website van Alton Towers mogen geloven lopen er wel diverse restauratieprojecten in delen van het huis. Zo wordt in november een uniek glas in lood raam teruggeplaatst in de gevel van de eetzaal van het landhuis.
Hoewel het huis een beschermd monument is (Grade II) zijn er geen fondsen om het complex volledig te restaureren. Maar dankzij de monumentenstatus is het huis in ieder geval gered van de sloop en tegenwoordig is het beleid gericht op consolidatie, zorgen dat er geen muren (meer) instorten.

Het landhuis heeft veel rijkgedecoreerde torens

Het interieur is in deplorabele staat

Park, tuinen en follies

Het park ligt in de vallei van de Churnet

De ontwikkeling van het landschapspark in de vallei van de Churnet en de, deels formele, tuinen rond het huis begon in de tijd van de vijftiende graaf, Charles Talbot. Het was een logisch vervolg op de verbouw van de lodge naar een landhuis, de tuin als statussymbool. Talbot huurde twee top-tuinarchitecten in voor de klus: Thomas Allason (1790-1852) en Robert Abraham (1774-1850). Door het vakmanschap van de architecten en het geld en de visie van de graaf ontstaat een van de meest aanzienlijke landschapsparken uit die tijd. Rond het landhuis worden formele tuinen aangelegd, de kale vallei van de Churnet wordt beplant met een grote variëteit aan bomen en planten. En aan de stoffage is ook gedacht. Naast een scala aan beelden en tuinvazen komen er ook follies in het park. In opdracht van de vijftiende graaf worden de Pagode fontein, de gietijzeren Grand Conservatories, de Chinese Temple, Druid’s Sideboard (een soort megalitisch/Stonehenge-‘altaar’), de Corkscrew Fountain en de Flag Tower gebouwd.

Corkscrew Fountain

Detail Corkscrew Fountain

The Gothic Tower

Detail Gothic Tower

De Pagode fontein, gebouwd door Abraham, is een exacte kopie van de To Ho Pagode in Kanton. Om deze fontein te laten werken is een ingenieus waterstelsel gegraven van meren, poeltjes en terrassen die het water van een bron in het nabijgelegen Ramshorn leidt naar het lagere gedeelte van de vallei. De Pagode fontein spuit ruim 27 meter hoog en raakt daarmee bijna de gondels van de kabelbaan die toeristen over de vallei voert. Aan de foto’s te zien kan deze gietijzeren fontein wel een likje verf gebruiken.

Pagode fontein

Detail van de pagode fontein

Interieur van de Grand Conservatory

Grand Conservatory

Choragic Temple – Cenotaaf

Deel van de Yew Walk

In tegenstelling tot de follies zijn de tuinen goed onderhouden. In de Dutch Garden, aangelegd door de zestiende graaf, is elk hegje tot op de millimeter getrimd. Er zijn plannen om de leeuwenfontein, achter in de tuin, te restaureren.

Een van de vele vijvers, de ovale vijver

Grote vijver bij het huis

Het lijkt er op dat alle restauratieprojecten in tuin en park gericht zijn op het herstellen van de vijvers, fonteinen en waterwerken, meer dan op het opknappen van de follies. Als je, in de lijn van het pretpark, ook in de tuinen wat spektakel wilt bieden dan is daar zeker wat voor te zeggen. Sierlijk spuitende fonteinen en kolkende cascades brengen leven in een tuin. Maar laten ze dan de follies – nota bene allemaal beschermd monument – die voor verrassingseffecten zorgen tijdens de wandeling, niet vergeten. Dat is toch ook vermaak?!

Overzicht van het park

Foto’s:

Meer informatie:

• website: Wikipedia – History of Alton Towers (engels)
• website: Alton Towers, lost heritage  (engels)
• website: pretpark Alton Towers (engels)
• website: historie pretpark Alton Towers (engels)
• website: Alton Towers, the gardens (engels)
• website: Alton Towers, The Towers (engels)

<==Inhoud PorteFolly 39