Huis(jes)

Meestal gaat het hier om een klein tot niet al te groot bouwwerk (met uitzondering van een landhuis), met een specifieke functie. De vorm en bouwstijl waarin het huisje is uitgevoerd kan sterk variëren. Een korte opsomming van dit folly-type: kinder/speelhuisje, biljarthuisje, jeneverhuisje (stookhuisje), boothuis, schellenhuisje, badhuis, jachthuis, tolhuis, landhuis (villa, kasteel) en (bij sport) kassa- of tennishuisje.

Mensen

Enkele voorbeelden van deze soorten van huisjes in Nederland: jeneverhuisje op Velserbeek, Velsen (als model gebruikt in Gijsbert van Laar, Magazijn van tuin-sieraaden, 1802); de kinderhuisjes van kasteel Amerongen (ca. 1900), Amerongen en kasteel Hoekelem, Ede; biljarthuisje (‘t Witte Huis),  op landgoed De Horte, Dalfsen (1905); jachthuis Het Berghuis (deels neogotisch) op landgoed de Hoogt, Maarn en het badhuisje aan de vijver van landgoed De Vliek, Ulestraten.

Belgische voorbeelden: kinderhuisje in vakwerkstijl, kasteel Gellenberg, Lubbeek (ca. 1950), jachthuis/kasteel De Bocht, Heindonk; rustiek boothuis, met rieten dak (ca. 1920), op Domein De Oude Gracht, Kapellen en een schellenhuisje op Hof ter Geesten, Dendermonde.
Buitenlandse voorbeelden: Boathouse in Zwitserse stijl, Bowood, Calne (Engeland); Shorewood, Minnesota, V.S., eerste 3D speelhuisje in de vorm van een kasteeltje; het enorme Pavillon de Chasse van Château de Valençay of het meer lieflijke exemplaar van keizerin Eugénie in het Forêt de Compiègne en, om even in Franse sferen te blijven, het voormalige Billard Japonnais van Parc Fenestre, Bourboule.

Dieren

Eveneens meestal op kleine schaal zijn de vele soorten van dierenverblijven binnen of buiten de tuin van een landgoed of het gemeentelijke stadspark. Denk aan: eendenkooien, ganzenhuisjes, volières, een fazanterie of pauwenhuis of duivenhuis; een hertenkamp of paardenstal is meestal groter. In de tuin van Elswout, Overveen, is een hertenkamp en fazanterie te vinden, zoals ook op vele andere plaatsen in Nederlandse (stads)parken. Dit geld eveneens voor vogelhuizen, zoals Het Huis te Manpad, Heemstede, er vroeger een bezat. Een opmerkelijk eendenkooi, in rustieke vakwerkstijl, met een vleug chinoiserie, dobbert in Tiel in de stadsgracht.
Duivenkotten zijn mogelijk het meest voorkomend. Voorbeelden zijn te bewonderen in: Staverden, in  neogotische stijl, het duivenhuis bij Huis Sevenaer, Zevenaar, dat meer op een klein schijnkasteel lijkt, (eveneens neogotisch), alsook het raketvormige exemplaar, met spitstoelopend dak van Huis Doorn te Doorn, dat oorspronkelijk was afgezet met kantelen en steunde op walvisribben. In België staat een prachtige duiventil te Mechelen (Baron Eduard Empainlaan), met een overhellend tentdak van kunstleien, daterend uit het begin van de twintigste eeuw. Het park van kasteel Seneffe te Seneffe, herbergt een achthoekig vogelhuis van baksteen.

Het grote duifhuis/volière te Schönbrunn, Wenen, uit 1760 heeft een van de meest unieke vormen van een dergelijk bouwtype. In Portugal zijn de ganzenhuisjes in cottage-stijl in de Quinta de Aveleda onovertroffen, evenals de eendenkooi, gebouwd als een achthoekig fort in het Pena park te Sintra.